Kabanata 5
PAYAPA ang hanging humahaplos sa mukha ni Teissa. Linggo ng umaga at gaya ng napag-usapan, sabay-sabay sila ng kanyang lolo, tiyahin at tiyuhin na magsisimba sa bayan. It's been a while since her grandfather went to church with them and Teissa had gone tired of all the questions people are throwing at her about the Don.
"Bagay sayo 'yang suot mo, apo," nakangiting bati ng kanyang lolo habang naglalakad sila papasok ng simbahan. Suot niya ang plain peach fitted shirt at itim na ethnic maxi skirt na pinaresan niya ng kwintas na may palawit na araw. Her wavy hair is on a crown braid and her face was all natural except for the light tint she put on her thin lips.
Matipid siyang ngumiti sa kanyang lolo nang makapwesto sila sa mahabang upuan. "Salamat, Lo. Ang gwapo mo pong lalo diyan sa asul mong polo."
Mahinang tumawa ang matanda. "Napakahusay talagang mambola. Manang-mana sa tita Mylene noong ganyan ang edad para lang sa paboritong restawran ko dalhin pagkatapos ng simba."
"Papa ha! Naririnig kita," kunwaring sita ng tiyahin.
Kunwaring natutop ng matanda ang bibig kaya mahinang humagikgik si Teissa. Ibang klase talaga ang kanyang lolo. Kung kailan naman tumanda ay saka naman naging mapang-asar sa mga anak at apo.
Nagkwentuhan pa sila ng kanyang lolo, at kahit na ilang beses na niyang nalaman ang tungkol dito at namayapa niyang lola, hindi pa rin siya nagsasawang marinig ang bersyon ng matanda.
"She was angelic. Her round face and mesmerizing eyes..." His eyes twinkled as his lips curved sweetly as if he's seeing her grandma's face again for the very first time. "Teresa was the epitome of a Goddess. But her heart was more beautiful. And that day I married your grandma here, in this very place, I told myself as she walked down the isle, I am never going to let her live another life as somebody else's wife. Huh. Ang lolo pa ba?"
Napangiti si Teissa. "Napaka-swerte ng Lola, Lo."
Bumuntong hininga ito saka matipid na ngumiti. "Alam mo, apo, wala naman talagang masasabing perpektong pagsasama. There were times when your grandma almost gave up on me. That's why I am the lucky one. Ilang beses sumakit ang ulo ng lola mo sa akin. Marriage is... Marriage is something people should never take for granted. A wife or a husband isn't a title that gives someone the assurance that the work is over. May mga pagkakamali ako sa nakaraan, ngunit pinili ng lola mo na magpatawad. Iyon ay dahil pinatunayan kong karapat-dapat akong manatili sa tabi niya. But if I didn't prove myself? My wife was surely someone else's. And that's something I will definitely regret."
"Mabait ka naman, Lo ah hindi ka naman babaero. You're responsible, too."
"Teissa, hindi lang sa pagiging responsable at pananatiling tapat nasusukat ang pagiging mabuting asawa. It's how you treat your wife. Your words, your actions. How will she believe that you love her with all your heart kung sa simpleng pananalita mo sa kanya ay hindi mo magawang idaan sa tama? Marami akong kilala, mahal na mahal daw nila ang asawa nila ngunit kung iparamdam nila na sila ang nagpapalamon sa pamilya, ibang klase. Lagi mong tatandaang normal lamang ang mag-away ang mag-asawa, ngunit oras na pagtaasan ka ng boses, murahin, pagbuhatan ng kamay ng asawa mo, ipaalala mo sa kanya kung paano ka niyang pinaghirapang makuha para lang astahan lamang nang ganoon."
Her brows furrowed. "Paano po iyon?"
Hinawakan nito ang kamay niyang nakapatong sa braso nito. "Show him who you truly are. Minsan ang lalake, nagiging kampante sa ginagawang ganoon dahil hinahayaan ng babae. I know that a woman was said to be naturally submissive to her husband, but you can submit without forgetting who you are. Be a woman whom when a man steps down into, he's going to regret it. Takot ang mga lalake sa mga babaeng kayang tumayo sa sarili nilang paa. Dahil oras na ang babae na ang mapundi, alam nilang ultimo batas, hindi na kayang baguhin ang desisyon ng asawa nila. They will keep you, treat you right, cherish you the way you want, if, and only if, you set the standards. If you made it clear how you wanted things to be." Hinaplos nito ang kanyang buhok. "How you love yourself and how you treat yourself, is how you are telling others to treat and love you. So do not give a man the impression that you're okay with just a fragment of his heart and attention. Give yourself what you deserve. Do not lower the bars so others can reach you. Trust me, hija. The right man will show you someday that no bar is high enough when love is real. When love is worth to keep. Narinig mo ba ako, Armani?"
Nanlaki ang mga mata ni Teissa nang hubarin ng lalake sa kanyang harap ang hood ng jacket nito saka ito humarap sa kanila. Nahihiya itong ngumiti sa kanyang lolo saka inabot ang kamay nito upang magmano. "Loud and clear, Sir," ani Armani saka tumingin sa kanya, ang mga labi ay bahagya pang lumawak ang kurba. "Hey."
Parang sinilaban yata si Teissa nang matitigan si Armani. Anong ginagawa nito rito? Ang alam niya ay mayroon itong inaaral na kaso. He's already in his third year in law and things are way more complicated in the graduate school.
"A—Armani..." She swallowed even when her throat was dry. "Bakit ka nandito?"
"Uh, church. I want to attend the mass."
"Anong petsa ba ngayon? Ah, may paniniwala na kapag nagsimba ka rito sa unang Linggo ng Pebrero..." Ngumisi ang kanyang lolo. "Someone is really doing his research right. Ganyan na ganyan ako noon kay Teresa." Humalakhak ito kaya tinapik ng anak na si Mylene.
"Papa, ano na namang ginawa mo? I thought we've already talked about this?"
Kumunot ang noo ni Teissa nang bumaling sa tiyahin. "Talked about what, tita Mylene?"
"Ay hayaan mo na 'yang tiyahin mo. Palibhasa magme-menopause na kaya mainit ang ulo."
Napairap sa kawalan ang kanyang tiya. "Papa, I am not angry—"
"Yes, you are. Hindi mo pa ako mapagbigyan pagagalitan mo pa ako."
Her aunt's eyes widened in disbelief. "Now what? Ayan gagamitan mo na ako niyan, Papa palibhasa alam mong ayaw kong sumasama ang loob mo sa akin."
Kunwaring sumimangot ang kanyang lolo saka bumaling sa kanya at kumindat. Nakagat tuloy ni Teissa ang ibaba niyang labi nang hindi matawa. Ngunit nang mabaling muli kay Armani ang kanyang tingin, nahihiya niyang inalis ang pagkakakagat niya sa kanyang labi.
Armani pursed his lips, suppressing a smile. "Do you have plans today?"
Lumunok siya at umiling. "Bukod sa pagdalaw sa sementeryo, wa...wala na."
Mahina itong tumango saka humikab. "I see. Pwede ba kitang samahan?"
"Huh? Uhm..." Pinagmasdan niya ang inaantok nitong mga mata. "Aren't you tired or something? Baka kailangan mong matulog dahil anong oras na kagabi ay gising ka pa."
Mula kasi nang maging friends sila sa social media account niya, madalas itong tumatawag ng gabi. Minsan ay kahit may inaaral itong mga kaso o lessons, hindi nito pinapatay ang tawag.
He always says that she's like his charger. Nawawala raw ang pagod nito kapag nakakausap na siya. Sabi ni Maia ay pick up line daw iyon pero ano bang malay niya? Maybe Maia was right. She's too innocent to decipher his words and actions.
Ngunit sa totoo lang ay ayaw niya lamang na mag-assume. If it's true that he likes her just like what Maia thinks, hindi ba dapat ay sa mismong bibig nito lumalabas ang mga katagang iyon? Hindi ba ay law ang kinukuha niya? He's supposed to know that a suspect isn't guilty unless proven.
She sighed. Ano ba iyan siya yata ang natututo ng law kaka-video call nila. Pati reasonings niya ay ganoon na.
"It's okay. Pwede naman akong magpahinga mamaya. I want to hang out with you now that I can finally do."
Napakurap siya sa turan nito. "What do you mean you can finally do?"
Ngumiti lamang ito at bago pa makasagot, nagsimula na ang misa. Umayos na ito ng upo kaya wala siyang nagawa kung hindi ang pagmasdan ito.
She silently made comparisons between the old Armani and the one sitting in front of them now. Hindi na ito mahilig sa mga hindi magandang statement shirts gaya iyong una niyang nakita. Wala na rin itong hikaw at ang buhok ay palagi nang maayos.
His built became more ripped and mature. At kahit sino naman sigurong makakakita rito ngayon ay sasabihing ang laki na talaga ng pinagbago ni Armani. Hindi lamang sa pananamit at kilos, kun'di pati sa paraan ng pakikipag-usap.
Isang bagay lang naman ang hindi nagbago.
The way his eyes sparkle when he's talking to her. Hindi niya alam kung aware ba si Armani roon. Or baka nag-a-assume ka lang, Teissa.
She breathed out heavily and pushed the thought away. Nakinig na lamang siya ng misa bago pa kung anong maisip niya.
Ngunit habang nasa kalagitnaan ng panenermon ang pari, bigla na lamang napahugot ng malalim na hininga ang kanyang lolo. Napahawak ito sa dibdib at nagsimulang manigas na tila hindi na makahinga.
"Lo?! Lo! Anong nangyayari sa inyo?!"
"Papa! Crude, si Papa!"
Everyone panicked. They rushed him to the hospital. Si Armani na ang kasama niyang sumunod, ngunit pagdating nila ng emergency room, halos bumagsak sa sahig si Teissa kung wala lamang sa tabi niya si Armani.
Her grandpa was declared dead on arrival...