(ANASHA CHAINE POINT OF VIEW)
Hindi ako nakatulog kagabi sa labis na pag-iisip ko sa aking nakita. Alam ba ito ni mama kaya pinagbabawalan niya ako? Kaya ba lagi niyang sinasabi na huwag ako magpagabi sa daan. Umuwi na ako ng maaga dahil sa alam niya.
Naglakad ako palapit kay mama na naghahanda ng pagkain sa mesa. "Kailangan na natin umalis dito," sambit ko bigla sa kanya at napatingin siya sa akin habang hawak ang plato na ilalagay niya sana sa mesa.
"Ana, napag-usapan na natin ito diba?" tanong niya sa akin pero umiling ako.
Hindi ko hahayaan na manatili kami dahil anumang oras ay baka patayin kami rito. "Ma, hindi na tayo ligtas dito. Mapapahamak tayo rito kung mananatili pa tayo rito," diin kong saad habang tinitingnan ang paligid.
"Anak, nababaliw ka na ba? Hindi tayo aalis dito at hindi naman tayo mapapahamak dito," sagot niya sa akin na halos hindi ko tanggapin
Wala ba siyang alam? O sadyang alam niya pero ayaw niya sabihin sa akin. "Ma, alam ko na kung ano ang nangyayari kapag alas dose na. Kaya pala may umiiyak na mga hayop at nagtatakbuhan na tao dahil pinapatay sila ng hindi ko alam kung anong klaseng nilalang sila," sabi ko sa kanya ng diretso at siya naman ang halos hindi makapaniwala.
"Paano mo nalaman, anak?" she asked while staring at me with her blank eyes.
So totoo nga ang nalaman ko. Matagal na niya alam but she never told me about it. Nagmumukha tuloy akong tanga na walang kaalam-alam sa paligid. "So, alam ko pala pero hindi mo sinasabi sa akin? Hindi na tayo ligtas dito kaya kailangan na natin umalis dito," nagmamadali kong saad kay mama at hinawakan ang kamay niya.
Umiling siya sa sinabi ko. "Anak, mas mabuti pa na dito lang tayo mananatili hangga't sumusunod ka sa patakaran ng lugar na ito o sa boung Randler. Kahit saan tayo magpunta ay wala tayong kaligtasan kaya mas mabuti pa na dito lang tayo," mahabang pahayag ni mama kaya ako naman ang halos hindi makapaniwala sa sinabi niya.
Why would she loves to stay here? Sa kabila ng nalaman niya pero ayaw niya pa rin umalis dito.
"Pero, mas hindi tayo ligtas dito. Paano kung patayin nila tayo rito?" tanong ko ulit sa kanya habang inaayos ang hibla ng aking buhok.
"Hindi nila tayo papatayin kung susunod tayo sa patakaran. Tapos na ang usapan. Ayaw kong magalit sa'yo, Ana. Kaya mas mabuti pa na manahimik ka na lang," galit na sabi ni mama kaya nanahimik na lang ako.
Siya naman ang masusunod at saka mama ko naman siya. Umupo na lang ako sa upuan at inalis na lang 'yon sa aking isipan. Pero, hindi pa rin maalis sa aking sistema na nakakatakot silang nilalang. Gusto ko sana tanungin si mama kung anong klaseng nilalang sila pero natatakot ako na magalit na naman siya sa akin.
"Ma, magsisibak ako ng kahoy mamaya panggatong," paalam ko kay mama habang umupo siya sa kanyang upuan.
Nakita ko kasi kahapon na maliit na lang ang natira sa kahoy na sinibak ko panggatong. May mga tanim kami na mga gulay habang sa maliit na lawa ako kumukuha ng isda na inuulam namin.
Hilig ni mama na magtanim ng gulay habang ako nama'y ay pangingisda at pagsisibak ng kahoy. Kaya ko rin gawin ang gawain ng mga lalaki. Wala naman kaming sasandalan sa ganitong problema. Wala rin tutulong sa amin dito dahil bihira lang ang nakakausap namin na tao at bihira lang din ang lumalabas.
Lahat ng bahay dito ay nakasara kahit umaga pa. "Basta, mag-iingat ka at bumalik ka rin agad," tanging sagot niya sa akin kaya tumango na lang ako.
Pinagpatuloy namin ang pagkain hanggang sa natapos kami. "Ako na ang maghuhugas ng pinggan, magsibak ka na roon ng kahoy habang maaga pa," utos sa akin ni mama na kina-sangayon ko.
"Sige po, mama. Babalik din ako agad," paalam ko sa kanya at tumango lang siya.
Lumabas ako para kumuha ng itak at fishing rod, lalagyan ng isa na gawa sa basket na may takip na gagamitin ko sa pangingisda at pagsisibak ng kahoy. Pagkatapos ko kumuha ay nilagay ko muna sila sa upuan na mahaba sa labas ng bahay namin at tinali ang aking buhok na hanggang gitna ng aking likod. I tied it using my robber rand na nakalagay sa kamay ko. Bun ang ginawa kong pagtali para naman hindi sagabal.
Kinuha ko ulit ang aking mga gamit at nagsimula na maglakad paalis sa bahay. May ilan akong nakita na kapitbahay na nagsisiiyakan at ang iba naman ay naglalaba at gumagawa ng apoy gamit ang panggatong.
Habang naglalakad ako ay nakasalubong ko si Warren at Daryl. Sila ang mga kaibigan kong lalaki na mangingisda at kargador ng mga pinamili sa maliit na palengke rito sa lugar namin. Kumaway sila sa akin kaya kumaway rin ako. "Kumusta kayo?" bati ko sa kanila pagkalapit nila sa akin.
Tumigil ako sa paglalakad at ganun din sila. "Okay lang naman kami, ikaw?" tanong ni Warren pabalik habang si Daryl ay nakatingin sa mga dala kong kagamitan.
"Okay lang din ako. Saan kayo galing?" tanong ko sa kanila at tingnan ang mga dala nilang nakalagay sa cellophane at supot.
"Sa patay, saan ka naman pupunta?" sagot ni Daryl saka tinuro ang mga dala ko.
"Mangingisda ako sa lawa para iulam namin at magsisibak ako ng kahoy na gagamitin namin panggatong," sagot ko sa kanila na nakangiti pa.
Napailing silang dalawa sa akin. "Basta, mag-iingat ka. Alam mo ba roon sa pinuntahan naming patay ay dalawang babae ang namatay. Alam mo kung ano ang nakakagimbal," pagbibitin ni Warren sa sinabi niya.
Langya naman ng isang 'to. Ayaw ko pa naman na may bumibitin ng sasabihin nila sa akin. "Ano?" curious kong tanong habang naghihintay sa sasabihin niya.
"May kagat sila sa boung katawan nila na parang kinagat sila ng mga mababangis na hayop at namumutla pa ang mga balat nila," pagkwento ni Warren sa akin na kinalaki ng aking mata.
Namutla ako sa aking narinig dahil baka 'yong nakita ko kagabi ay katulad ng ginawa sa kanila. Alam kaya nila Warren at Daryl ang nangyayari sa lugar na ito.
"Ganun ba? Alam mo ba ang pinagmulan ng nangyari sa kanila?" tanong ko ulit sa kanila at bahagya silang napaisip.
"Inutusan kasi ng tatay niya 'yong anak niyang babae na bumili ng alak at pulutan pero nalaman na lang niya na hindi na bumabalik ang anak nila. Hinanap nila ito at natagpuan nilang patay ito malapit sa kagubatan. Kasama niya rin 'yong kaibigan niya na inimbita niya rin na samahan siya," kwento naman ni Warren na mukhang nalaman niya galing sa pamilya ng babae.
Alam ba ng mga tao rito ang patakaran? O bihira lang ang nakakaalam?
"Anong oras umalis 'yong babae?" tanong ko ulit para makasigurado na 'yong mga nilalang na nakita ko ang pumatay sa kanila.
"Pasado alas dose ng gabi. Alam mo naman ang mga lalaki na gabi na nag-iinuman,"
Sasabihin ko ba sa kanila ang nalaman ko pero baka ayaw nila akong paniwalaan? O baka naman alam nila rin. "Namumutla ka, may sakit ka ba?" tanong sa akin ni Daryl at hinawakan pa ang aking noo.
"Wala naman, sige mauna na ako. Magsisibak pa ako sa kagubatan," paalam ko sa kanila at ngumiti lang sila.
Inalis ni Daryl ang kanyang kamay sa aking noo. "Basta, mag-iingat ka," sabay nilang sabi.
"Oo naman, malakas ako," sagot ko sa kanila at nagsimula na maglakad paalis.
Sana naman walang mangyari na masama sa akin. Habang naglalakad ako patungo sa kagubatan ay nagmanman muna ako sa aking paligid. Tanging huni ng ibon lang ang naririnig ko. Nakita ko ang ilang kahoy na pwede na ipanggatong kaya kinuha ko ito kasi roon ko na lang sisibakin sa bahay. May ilan pa akong kinuha na kahoy hanggang sa pumunta ako sa lawa para mangisda.
Marami akong nahuli na isda tulad ng tilapia at bangus. Mag-iihaw na lang ako sa bahay kasi masarap ito kapag ihawin. Mabilis ko tinapos ang pangingisda at nilagay ang mga nahuling isda sa basket na may takip.
Pagkatapos ko itong ilagay ay may nakita akong kariton na maliit kaya roon ko na lang ilalagay ang mga kahoy at 'yong basket. Nagsimula ko na ito itulak matapos ko ilagay ang mga kinuha ko. Tinulak ko ito ng malakas at nagsimula na ako maglakad. Habang nagtutulak ako ng kariton palabas ay may nakita akong isang pusa na kulay puti at orange na nahihirapan na huminga.
Tinigil ko ang pagtulak sa kariton at kinuha ang pusa. Nilagay ko ito sa kariton dahil dadalhin ko sa bahay para roon gamutin. Mabilis kong tinulak ang kariton papunta sa bahay.